کمر صاف یک اختلال و بیماری مزمن در ستون فقرات است که باعث ایجاد یک صافی غیرطبیعی در ستون مهره‌ها می‌شود. انحناهای طبیعی، ستون فقرات را قوی‌تر و انعطاف‌پذیرتر و تحمل وزن بدن را ممکن می­کند.

برای درمان کمر صاف، دو روش جراحی و غیر جراحی پیش روی بیمار است. از روش‌های غیرجراحی می‌توانیم به ورزش، فیزیوتراپی، درمان‌های دستی و مصرف داروهای مسکن و ضدالتهاب اشاره کنیم. همچنین باید گفت که جراحی‌ها شامل روش استئوتومی و تغییر سخت‌افزارهای به کار رفته در جراحی‌های قبلی است.

کلیه این روش‌های درمانی برای بهبود کیفیت زندگی بیمار، کاهش درد و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر به کمر و دیگر اندام‌ها صورت می‌گیرد. در ادامه همراه آگاه طب باشید تا سندروم کمر صاف را بیشتر مورد بررسی قرار دهیم.

سندروم کمر صاف

در وضعیت کمر صاف، برخی انحناهای طبیعی انتهای ستون فقرات از بین می‌رود. به سبب این اختلال، ستون فقرات تعادلش را از دست می­دهد.

باید بگوییم که ستون فقرات چندین انحنای طبیعی دارد که به ما کمک می‌کنند وزن بدن خود را متعادل نگه داریم. به طور معمولی راه برویم و عمودی بایستیم. همچنین این منحنی‌ها به تحمل وزن بالاتنه، بازوها و گردن کمک خواهند کرد. این انحناها به ستون فقرات شکل S مانند می‌دهند.

بیشتر بخوانید: خرید زانوبند زاپیامکس از نمایندگی رسمی در ایران

کمر صاف چه زمانی ایجاد می‌شود؟

کمر یا پشت صاف زمانی اتفاق می‌افتد که فرد انحنای طبیعی کمر خود را از دست می‌دهد و ستون فقرات آن صاف می‌شود. این عارضه به علائم گوناگونی مانند درد، ناتوانی در ایستادن یا استراحت‌های زیاد در هنگام راه رفتن منجر می­شود.

سندروم کمر صاف زمانی رخ می‌دهد که لوردوز یا کیفوز یا هر دوی آن‌ها وجود نداشته باشد. در نتیجه ستون فقرات صاف خواهد شد. لوردوز یا قوز کمر در دو نقطه از ستون فقرات قرار دارد:

• بخش الوار یا کمر
• بخش گردن یا ستون فقرات گردنی

بیشتر بخوانید: خرید کمربند پلاتینر از نمایندگی رسمی در ایران

نشانه های سندروم کمر صاف

افراد مبتلا به سندروم کمر صاف ممکن است متوجه این عارضه نشوند؛ زیرا ستون فقرات به تدریج با گذشت زمان تغییر می‌کند یا گاهی به دلیل جراحی‌های نادرست این مشکل ایجاد خواهد شد. گاهی ممکن است بیماران پس از جراحی دچار کمردرد شوند؛ زیرا انحناهای معمولی که ستون فقرات به آن‌ها نیاز دارد در اثر جراحی از بین می‌روند. این حالت باعث کج شدن و خم کردن لگن و زانو می‌شود.

بیماران مبتلا به سندروم صافی کمر معمولا به دلیل علائمی مانند کمردرد یا پا درد و مشکلاتی در انجام فعالیت‌های روزانه به پزشک مراجعه خواهند کرد. همچنین امکان دارد که بیماران وضعیت نامناسبی را تجربه کنند که با گذشت زمان و در اثر عارضه ایجاد شده به وجود می‌آیند و بدتر می‌شوند.

ایجاد سندروم کمر صاف

امروزه اصطلاح سندروم کمر صاف گسترش یافته است و شامل کاهش لوردوز کمری در ستون فقرات است. به این ترتیب این بیماری با شرایط مختلفی مانند موارد زیر مرتبط است:

جراحی فیوژن ستون فقرات، عاملی برای صافی در کمر

یکی از شایع‌ترین دلایلی که می‌بینیم بیماران با وضعیت پشت صاف به خانه می‌آیند، سابقه جراحی فیوژن ستون فقرات است؛ به‌ویژه اگر با استفاده از تکنیک‌ها و ابزارهای جراحی قدیمی صورت گیرد. این جراحی برای ترمیم دیسک‌های آسیب‌دیده و فیوژن نخاع (رفع تنگی کانال نخاعی) در اثر شکستگی دیسک، ضربه‌های شدید و بیماری‌های دیگر انجام می‌شود.

به‌طورکلی جراحی فیوژن مانند هر جراحی دیگر عوارضی احتمالی یا قطعی به دنبال خواهد داشت. از عوارض این جراحی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• از بین رفتن انحنای طبیعی ستون فقرات در قسمت جراحی شده
• ساییدگی و فشار به دیسک‌های اطراف در اثر مرور زمان
• تحلیل سریع دیسک‌ها به دلیل جراحی و فشار دیگر بخش‌ها

بیشتر بخوانید: علت آرتروز شانه چیست؟ ۸ علت اصلی را بدانید

صافی کمر بعد از جراحی لامینکتومی

سندروم کمر صاف پس از لامینکتومی (laminectomy) که یک نوع جراحی ستون فقرات است رخ می­دهد. در این جراحی دستگاه‌های کاشته‌شده برای اصلاح اسکولیوز (قوس‌های شدید در ستون مهره‌ها) ستون فقرات کمری را صاف می­کند و در نتیجه به سندروم پشت صاف می­انجامد. به این عارضه جراحی سندروم پس از لامینکتومی می‌گویند. این عارضه با پیشرفت در تکنیک‌های جراحی کاهش یافته است.

بیشتر بخوانید: زانو درد در نوجوانان با علل مختلف و ۳ روش درمانی موثر

دیگر دلایل ابتلا به کمر صاف

علاوه بر موارد گفته شده شرایط دیگری نیز باعث کاهش یا حتی صافی کامل کمر می­شوند. این شرایط معمولا با افزایش سن همراه هستند و اغلب افراد مسن را تحت تاثیر قرار خواهند داد. از این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بیماری دژنراتیو دیسک

با افزایش سن، دیسک‌های ستون فقرات (که به عنوان ضربه‌گیر بین مهره‌ها عمل می‌کنند) شروع به خراب شدن و تحلیل رفتن خواهند کرد. علاوه بر ضربه‌گیر بودن این دیسک‌ها به انعطاف‌پذیری و انحنای ستون فقرات کمک می­کنند و باعث ایجاد شکل S در کل ستون مهره‌ها می‌شوند.

• اسپوندیلیت آنکیلوزان

اسپوندیلیت آنکیلوزان (Ankylosing Spondylitis) نوعی آرتروز است که در ستون فقرات ایجاد می‌شود. این التهاب باعث سفتی و در موارد پیشرفته منجر به آنکیلوز (ankylosis) خواهد شد. آنکیلوز به معنای تشکیل و جوش خوردن استخوان جدید است که باعث می‌شود بخش‌هایی از ستون فقرات در یک موقعیت صاف و بی‌حرکت به هم جوش بخورند.

• شکستگی‌های فشاری مهره‌ها

شکستگی فشاری مهره زمانی اتفاق می‌افتد که یک یا چند استخوان در ستون فقرات (مهره) فشرده شده و فرو بریزند. این عارضه احتمال دارد که برای هر شخصی در اثر یک صدمه شدید ایجاد شود، اما به طور کلی این مشکل در افراد مسن مبتلا به پوکی استخوان بیشتر دیده خواهد شد.

علائم سندروم کمر صاف چیست؟

در بعضی موارد امکان دارد که بیماران متوجه صافی کمر خود نشوند و زمانی که بیماری پیشرفت کند، به بیماری خود پی ببرند. همچنین باید اشاره کنیم که این بیماری با گذشت زمان دیگر اعضای بدن را با نقص خود سازگار می­کند.

به این صورت که زمانی که بیمار مقداری از انحنای لوردوز خود را از دست می‌دهد، بدن با کج کردن لگن و خم شدن زانوها با این بیماری سازگار می‌شود. سندروم پشت صاف باعث خواهد شد که بیماران در صاف ایستادن مشکل داشته باشند. متاسفانه این سندروم باعث خم شدن بیماران به جلو می­شود و انبوهی از علائم را برای آن‌ها ایجاد می‌کند.

وضعیت سر به جلو، یک عارضه مهم در کمر صاف

وضعیت سر رو به جلو روشی است که بدن برای جبران کمر صاف خود انجام می‌دهد. این وضعیت باعث کشیدگی، سفت شدن عضلات گردن و قسمت بالایی کمر می­شود. همچنین به این دردها باید دردهای شانه را نیز اضافه کنیم. در صورت تشخیص به‌موقع سندروم کمر صاف می‌توان از عوارض آن مانند وضعیت سر به جلو پیشگیری کرد.

نحوه تشخیص کمر صاف

تشخیص کمر صاف از طریق ترکیبی از شرح حال بیمار، معاینه فیزیکی و عکس‌برداری با اشعه ایکس از ستون فقرات انجام می‌شود. بیماران مبتلا به سندروم پشت صاف معمولا با سابقه جراحی قبلی و همچنین مشکل در ایستادن و درد در کمر و پا به پزشک مراجعه می‌کنند.

چگونگی برطرف کردن سندروم کمر صاف

هدف اصلی درمان سندروم کمر صاف، بهبود علائم، درد و کیفیت زندگی بیمار است. به طور کلی بیشتر بیماران مبتلا به این عارضه می‌توانند تحت درمان‌های مختلف قرار بگیرند. این درمان‌ها شامل روش‌های تهاجمی و غیر تهاجمی است.

از جمله روش‌های درمان کمر صاف عبارتند از:

ورزش و فیزیوتراپی برای درمان صافی کمر

به طور کلی برای افراد مبتلا به کمر صاف، دوره‌های مختلف فیزیوتراپی و ورزش تجویز می‌شود. این دوره‌ها برای رسیدن به اهداف زیر طراحی شده‌اند:

• کاهش درد در قسمت‌های مختلف بدن (زانو، لگن، کمر و گردن)
• افزایش انعطاف‌پذیری کمر و عضلات دیگر بدن (عضلات باسن، زانو، لگن برای حمایت از کمر)
• افزایش قدرت در عضلات مرکزی برای تقویت و حمایت از کمر
• افزایش قدرت در مفاصل و عضلات اطراف ناحیه درد

دوره‌های فیزیوتراپی مختلفی برای درمان و تسکین علائم کمر صاف وجود دارد که از آن‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• فیزیوتراپی با لیزر
• فیزیوتراپی با حرکت‌های ورزشی و کششی
• آب درمانی
• گرما درمانی

حرکات‌های اصلاحی برای کمر صاف

تعداد زیادی از حرکت‌های ورزشی برای اصلاح، بهبود، کاهش درد و حتی درمان صافی کمر طراحی شده‌اند که در ادامه چند نمونه از آن‌ها را معرفی خواهیم کرد:

حرکات کششی پشت

در صورتی که صافی کمر مربوط به مهره‌های پایینی کمر باشد، بهتر است که این حرکت روی زمین انجام شود. برای انجام آن به صورت زیر عمل کنید:

• روی زمین نشسته و پاهای خود را صاف کنید.
• سپس سر، سینه و کمر خود را خم و سعی کنید بالا تنه به پاها نزدیک شود.
• برای ایجاد فشار بیشتر می‌توانید از شخصی کمک بخواهید تا در کشیدن عضلات با فشار­های ملایم شما را یاری کند.

در صورتی که صافی در عضلات پشت گردن و نزدیک به گردن باشد، این حرکت را روی صندلی انجام دهید. سعی کنید که بالاتنه خود را به زانوها نزدیک کنید.

حرکت گربه گاو

این حرکت برای کشش و تقویت عضلات کمر بسیار مناسب است. برای انجام آن به صورت زیر عمل کنید:

• به حالت چهار دست و پا، روی کف دست و زانوهای خود قرار بگیرید.
• سپس با فشاری سعی کنید که کمر خود را قوس داده و به سمت سقف بالا ببرید. در این حالت باید با چشمان خود زمین را نگاه کنید.
• این وضعیت را برای ۵ نفس عمیق نگه دارید و سپس به حالت اولیه برگردید.
• سپس با فشاری کمر خود را به سمت زمین قوس داده و سر را به بالا خم کنید. در این حالت باید سقف را تماشا کنید.
• در این وضعیت نیز به اندازه ۵ نفس عمیق بماند.
• این حرکت را ۱۰ مرتبه تکرار کنید.

بالا آوردن پا و بازو

برای انجام این حرکت به صورت زیر عمل کنید:

• روی کف دست و زانوهای خود قرار بگیرید. (به صورتی که کف دست‌ها درست زیر شانه‌ها و زانوها زیر لگن قرار گیرند)
• سپس یک پای خود را صاف کنید و هم راستای کمر خود قرار دهید.
• بعد از حفظ تعادل، دست مخالف را بلند کنید و هم راستا با بدن قرار دهید.
• چند ثانیه صبر کنید و سپس این تمرین را برای دست و پای مخالف نیز انجام دهید.
• این تمرین را برای هر دست و پا ۱۵ مرتبه تکرار کنید.​