تصویربرداری ام آر آی (MRI) کمر، یک فرآیند تصویربرداری پزشکی است که برای مشاهده و تجزیه و تحلیل منطقه کمر و اطراف آن در بدن انسان استفاده می‌شود. این فرآیند اطلاعات دقیقی از اسکلت کمر، مهره‌ها، دیسک‌ها، عضلات و بافت‌های اطراف را فراهم می‌کند. هدف اصلی تصویربرداری ام آر آی کمر، تهیه تصاویر با وضوح بالا از ساختارهای داخلی کمر است. این تصاویر به پزشکان کمک می‌کنند تا بیماری‌ها ، اختلالات سایر مشکلات موجود در این منطقه را تشخیص دهند. برای اینکه بدانید ام آر آی کمر در تشخیص و درمان کدام بیماری‌ها به کار می‌رود این مطلب را در آگاه طب مطالعه کنید‌.

دستگاه ام آر آی کمر چیست و چگونه عمل می‌کند؟

در هنگام اسکن ام آر آی کمر، دستگاه از میدان‌های مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر داخلی از بدن استفاده می‌کند. در ابتدا، دستگاه MRI میدان مغناطیسی قوی ایجاد می‌کند. این میدان مغناطیسی بر روی اتم‌های هیدروژن موجود در اندام‌های بدن تأثیر می‌گذارد. میدان مغناطیسی باعث تغییر در ترتیب مغناطیسی اتم‌های هیدروژن می‌شود. اتم‌های هیدروژن در بدن در جهت مشخصی قرار دارند و میدان مغناطیسی این ترتیب را تغییر می‌دهد.

در مرحله بعد، امواج رادیویی به اتم‌های هیدروژن فرستاده می‌شوند. این امواج رادیویی باعث انتقال انرژی به اتم‌های هیدروژن می‌شوند و اتم‌ها از حالت ترتیبی خود خارج می‌شوند. هنگامی که امواج رادیویی قطع می‌شوند، اتم‌های هیدروژن به حالت اولیه‌شان بازمی‌گردند و انرژی را در فرم امواج رادیویی آزاد می‌کنند. این انرژی آزادشده توسط دستگاه MRI ثبت می‌شود.

دستگاه تشخیص می‌دهد که از کدام مناطق بدن این انرژی آزاد شده و میزان آن را رصد می‌کند. بر اساس اطلاعات جمع‌آوری‌شده از انرژی آزادشده توسط دستگاه MRI ، تصاویر دقیقی از داخل بدن ایجاد می‌شود. این تصاویر توسط پزشکان و متخصصان تجزیه و تحلیل می‌شوند تا به تشخیص و ارزیابی مشکلات مختلف بپردازند. به طور کلی، اسکن ام آر آی کمر از تعامل میان میدان مغناطیسی، امواج رادیویی و تفاوت‌های مغناطیسی اتم‌های بدن برای ایجاد تصاویر دقیق از ساختارها و اندام‌های داخلی بدن استفاده می‌کند.

فرآیند تصویربرداری ام آر آی کمر چگونه انجام می‌شود؟

انجام MRI یک فرآیند غیردردآور و غیرتهاجمی است که به منظور ایجاد تصاویر دقیق از داخل بدن انسان به کار می‌رود. در ادامه، مراحل انجام MRI را توضیح می‌دهیم:

• آماده‌سازی: در ابتدا، شما باید لباس‌های فلزی یا پوشاک دارای متعلقات فلزی مانند سوزن یا جواهرات را خارج کنید. این اقدام به دلیل تأثیر میدان‌های مغناطیسی بر فلزها انجام می‌شود.
• قرار گرفتن در دستگاه: پس از آماده‌سازی، شما باید روی یک تخت یا میز خوابیده و به دستگاه MRI منتقل می‌شوید. سر و قسمت تحتانی بدنتان در داخل تونل دستگاه قرار می‌گیرد.
• ثبت موقعیت: پرسنل پزشکی، موقعیت مناسب و دقیق بدنتان را تعیین کرده و ممکن است شما را به یک مکان خاص و مناسب منتقل کنند.
• شروع تصویربرداری: پس از ثبت موقعیت، دستگاه MRI شروع به ایجاد میدان‌های مغناطیسی و امواج رادیویی می‌کند. این امواج باعث تغییر در حالت اندام‌های داخلی می‌شوند و پس از آن اتم‌ها به حالت اولیه بازمی‌گردند، امواجی را تابیده و تصاویری از این فرآیند تشکیل می‌شوند.
• منتظر ماندن و همکاری: در طول فرآیند تصویربرداری، باید بی‌حرکت بمانید تا تصاویر دقیق‌تری ایجاد شوند. اگر به پرسنل پزشکی نیاز داشتید یا احساس ناراحتی می‌کنید، می‌توانید با آن‌ها از طریق یک دستگاه میکرفون ارتباط برقرار کنید.
• پایان فرآیند: پس از انجام تصویربرداری مورد نظر، دستگاه MRI متوقف می‌شود و می‌توانید از روی تخت بلند شده و از دستگاه خارج شوید.

به طور کلی، انجام ممکن است حدود نیم ساعت به طول انجامد، اما مدت زمان ام ار ای کمر دقیق بستگی به نوع تصویربرداری و منطقه مورد اسکن دارد.

پزشک به وسیله تصویر ام آر آی کمر و لگن چه چیزهایی را تشخیص می‌دهد؟

تصویر ام آر آی کمر و لگن به پزشکان کمک می‌کند تا تصویر دقیقی از اندام‌ها و ساختارهای داخلی در منطقه کمر و لگن ایجاد کنند. این تصاویر ممکن است اطلاعاتی درباره‌ی موارد زیر ارائه دهند:

• ساختارهای استخوانی: تصاویر MRI می‌توانند جزئیات استخوان‌ها، مفاصل و غضروف‌های کمر و لگن را نشان دهند. این اطلاعات به تشخیص شکستگی‌ها، ساییدگی‌ها، التهاب‌ها و بیماری‌های مرتبط با استخوان‌ها کمک می‌کنند.
• مهره‌ها و دیسک‌ها: MRI می‌تواند وضعیت مهره‌ها، دیسک‌ها (غضروف‌های بین مهره‌ها) و هر تغییری که در این منطقه اتفاق می‌افتد، نشان دهد. به عنوان مثال، انواع هرنی‌اسیون دیسکی و مشکلات مربوط به مهره‌ها را می‌توان تشخیص داد.
• عضلات و بافت‌های نرم: تصاویر MRI به تصویر کشیدن عضلات، بافت‌های نرم و ترکیبات دیگر در منطقه کمر و لگن کمک می‌کنند. این اطلاعات به تشخیص التهابات، ترمیم‌های عضلانی، تورم‌ها و مشکلات دیگر مرتبط با بافت‌های نرم کمک می‌کنند.
• عصب‌ها و مواد نرم: تصاویر MRI می‌توانند عصب‌ها و عروق در منطقه کمر و لگن را نشان دهند. این اطلاعات به تشخیص مشکلات عصبی مانند ریشه‌های عصبی فشرده‌شده (رادیکوپاتی) کمک می‌کنند.

از طریق تجزیه و تحلیل این تصاویر، پزشکان می‌توانند دقیق‌تر تشخیص بدهند و برای درمان بهتر و مؤثرتر به بیماران کمک کنند.

کاربرد ام آر آی کمر در تشخیص کدام اختلال و بیماری‌هاست؟

کمردرد یک علامت مشترک است و می‌تواند از عوامل مختلف ناشی شود. در مواردی که پزشک تصمیم به اجرای MRI دارد، ممکن است علل زیر مورد بررسی قرار گیرند:

• دیسک کمر (Herniated Disc ) : در این حالت، غضروف بین مهره‌ها (دیسک) ضعیف یا شکسته می‌شود و باعث تراشه‌ریزی به فضای اطراف مهره می‌شود که ممکن است به اعصاب فشار و درنیاز بیاورد. MRI می‌تواند محل و شدت هرنی دیسک را نشان دهد.
• استنشاق مهره‌ای (Spinal Stenosis ) : در این مورد، کانال نخاعی تنگ شده و به اعصاب فشار می‌آید. MRI می‌تواند، تورم اطراف کانال نخاعی را نشان دهد.
• اتیوزهای استخوانی (Fractures ) :شکستگی‌های استخوانی در منطقه کمر می‌توانند در نتیجه تصادفات یا شرایط دیگری اتفاق بیافتند. MRI می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری در مورد محل و شکل شکستگی ارائه دهد.
• عفونت‌ها: عفونت‌های مناطق کمر نیز ممکن است علت کمردرد باشند. MRI می‌تواند نشان‌دهنده تورم و علائم التهابی باشد.
• تومورها: تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم در منطقه کمر می‌توانند کمردرد را ایجاد کنند. MRI می‌تواند از اندازه، موقعیت و ویژگی‌های تومور را نشان دهد.
• آسیب به بافت‌های نرم: مشکلات در عضلات، لیگامان‌ها، تاندون‌ها و بافت‌های نرم دیگر در منطقه کمر نیز می‌توانند علت کمردرد باشند که MRI می‌تواند اطلاعات بیشتری ارائه دهد.

استفاده از MRI در تشخیص کمردرد به پزشکان کمک می‌کند تا مشکل مورد نظر را با دقت تشخیص دهند و به تشخیص درست‌تری برسند. بعد از تشخیص مشکل پزشک مراحل و استراتژی درمان را به بیمار منتقل خواهد کرد. در کنار دارو درمانی بر خرید کمربند پلاتینر نیز تاکید می‌ورزد چون برای درمان مشکلات کمر همانند فیزیوتراپی عمل می‌کند.

ام آر آی کمر چقدر طول می‌کشد؟ و برای اطلاع از نتایج آن چه مدت باید منتظر بود؟

مدت زمان اجرای یک MRI ممکن است متفاوت باشد و به عوامل مختلفی مانند نوع تصویربرداری، منطقه مورد اسکن، تعداد تصاویر مورد نیاز و تجهیزات موجود در مرکز تصویربرداری بستگی دارد. در اکثر موارد، انجام MRI کمر ممکن است حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه به طول بیانجامد. اما ممکن است در موارد خاص یا با انجام تصویربرداری‌های متعدد، زمان بیشتری اختصاص یابد.

در مورد نتایج، زمان تجزیه و تحلیل تصاویر ام آر آی معمولاً متفاوت است. ممکن است پس از انجام ام آر آی کمر، تصاویر در روزهای بعد به پزشک ارائه شود تا او بتواند تصاویر را مورد تحلیل قرار داده و گزارش تشریحی ارائه دهد. در برخی موارد، نتایج در عرض چند روز به پزشک دسترسی خواهند داشت.

گاهی ام آر آی برای برخی از اندام‌ها چند بار تکرار می‌شود تا تصویری واضح از بافت‌های نرم داخلی در اختیار پزشک قرار دهد. به عنوان مثال هنگام ام آر آی زانو این احتمال دور از ذهن نیست. برای درمان مشکلات زانو بعد از ام آر آی، پزشک همانند کمردرد مراحل درمانی را بیان می‌کند که عمدتا شامل ورزش و دارو است. اما در کنار این دو رویکرد درمانی بر خرید زانوبند زاپیامکس نیز تاکید می‌کنند تا روند درمان سرعت بیشتری به خود بگیرد. چون زانوبند زاپیامکس آلمانی اصل مجهز به تکنولوژی UIC است و در درمان مشکلات زانو عملکرد بسیار خوبی دارد.

ماده حاجب در تصویربرداری ام آر آی کمر چیست؟

ماده حاجب در تصویربرداری MRI (تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی) ماده‌ای است که به‌طور معمول به بیماران تزریق می‌شود تا تصاویر بهتر و واضح‌تری از بافت‌ها و اعضای  مختلف کمر و ستون فقرات به دست آید. این ماده‌های حاجب مغناطیسی عمدتاً شامل اسید گادولینیوم است. زمانی که این ماده حاجب به بیمار تزریق می‌شود، از خصوصیت‌های مغناطیسی آن استفاده می‌شود تا تصاویر با کیفیت و دقت بیشتری به دست آید. استفاده از ماده حاجب در تصویربرداری MRI بهبود کیفیت تصاویر را فراهم می‌کند و به پزشکان کمک می‌کند تا به درستی بافت‌ها و اعضای مختلف بدن را تشخیص دهند. با این حال، در برخی موارد نادر، ممکن است واکنش‌های حساسیتی ناشی از تزریق ماده حاجب رخ دهد. به همین دلیل، پزشک شما ممکن است در مورد سوابق حساسیتی و واکنش های آلرژیک در شما سوال کند.

نکات مهمی که حین MRI  کمر باید در نظر بگیرید چیست؟

تصویربرداری MRI (Resonance Magnetic Imaging) یک فرآیند پیچیده است و نکات مهمی برای تصویربرداری دقیق و صحیح وجود دارد. برخی از نکات مهم حین تصویربرداری MRI  عبارتند از:

• حذف اشیاء فلزی: اطمینان حاصل کنید که تمام اشیاء فلزی از جمله جواهرات، کلیدها و اسکلت‌های فلزی از ناحیه تصویربرداری حذف شده باشند. فلزها می‌توانند تداخلاتی در ثبت تصاویر ایجاد کنند.
• مواد کنتراستی: در برخی موارد، ممکن است نیاز به مصرف مواد کنتراستی (مثل گادولینیم) باشد. از نظر پزشک تخصصی خود در مورد نیاز به این مواد استفاده کنید.
• حفظ ثبات: در طی تصویربرداری، باید به ثبات بیمار در دستگاه دقت کافی را داشته باشید تا تصاویر بدون تکانهای زیادی بگیرید.
• استفاده از گوش گیر یا هدفون: در مواردی صدای دستگاه ام آز آی می‌تواند بسیار بلند و آزاردهنده باشد که در این صورت پرستار ، هدفون یا گوش گیر در اختیار شما قرار می‌دهد.

تصویربرداری MRI یک فرآیند حساس است و انجام آن به دقت و توسط تیم متخصص بسیار مهم است تا اطلاعات دقیقی از داخل بدن بدست آید.

عوارض جانبی و خطرات تصویر برداری ام آر آی کمر چیست؟

عوارض جانبی ناشی از تصویربرداری MRI کمر نادر هستند، اما ممکن است در برخی موارد شامل سردی در منطقه تصویربرداری، درد موقت، احساس تاریکی در چشمان یا سردرد باشند. همچنین، اگر شما از تزریق ماده حاجب مغناطیسی برای بهبود تصاویر استفاده می‌کنید، ممکن است واکنش‌های حساسیتی مانند خارش، تورم یا تنگی نفس رخ دهد.

در مورد خطرات، MRI از تشعشعات نوری استفاده نمی‌کند، اما به دلیل استفاده از میدان‌های مغناطیسی قوی و مواد حاجب مغناطیسی، افرادی که از دستگاه‌های پزشکی دیگری نظیر دستگاه‌های قلبی‌شریانی استفاده می‌کنند، ممکن است مشکلاتی داشته باشند.

سخن پایانی درباره ام آر آی کمر

دستگاه تصویربرداری MRI (Magnetic Resonance) یک ابزار پزشکی پیشرفته است که از امواج مغناطیسی و رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق و تفصیلی از ساختارهای داخلی بدن انسان استفاده می‌کند. این تصاویر به پزشکان در تشخیص بیماری‌ها و مشکلات مختلف کمک می‌کنند. MRI بدون استفاده از پرتو X و با توجه به خصوصیات مغناطیسی اتم‌ها ایجاد می‌شوند. به همین علت خطرناک نیست و به عنوان یک روش تصویربرداری امن شناخته می‌شود. در جریان تصویربرداری MRI کمر، بیمار درون دستگاه MRI قرار می‌گیرد. میدان مغناطیسی قوی توسط دستگاه ایجاد می‌شود و امواج رادیویی به بدن فرستاده می‌شوند. این امواج باعث جابه‌جایی اتم‌های هیدروژن در بافت‌های بدن می‌شوند. سپس این اتم‌ها به حالت اولیه‌شان بازمی‌گردند و در این روند انرژی آزاد می‌کنند که توسط دستگاه MRI ثبت می‌شود. این اطلاعات به تصاویر دقیق و واضح از منطقه کمر تبدیل می‌شوند که توسط پزشک مورد بررسی قرار می‌گیرد.

سوالات متداول

افراد دارای ایمپلنت‌های فلزی می‌توانند ام آر آی کمر انجام دهند؟

برخی ایمپلنت‌های فلزی می‌توانند در دستگاه MRI مورد قبول باشند و بدون مشکلات عمل کنند. اما ایمپلنت‌هایی که از فلز‌های خاصی مانند فریت، کبالت، نیکل و غیره تشکیل شده‌اند، ممکن است در برخورد با میدان مغناطیسی مشکل ایجاد کنند.

آیا در زمان بارداری می‌توان ام آی آر کمر انجام داد؟

 در اغلب موارد، انجام MRI در طول دوره بارداری توصیه نمی‌شود، مخصوصاً در سه ماهه‌ای اول که در این زمان سازمان‌های بهداشتی معمولاً توصیه می‌کنند که از انجام این تصویربرداری خودداری کنید.

آیا حین تصویربرداری ام آر آی کمر می‌توان حرکت کرد؟

خیر، در حین تصویربرداری MRI توصیه می‌شود حرکت نکنید. یکی از نکات مهم در اسکن MRI ، بی‌حرکتی و ثبات کامل شما در طول فرآیند تصویربرداری است. حرکت در حین تصویربرداری می‌تواند باعث تغییرات در تصاویر ایجاد شده و کیفیت آن‌ها را کاهش دهد.