نقرس یکی از انواع شایع و قابل درمان آرتریت است که اغلب مفاصل پایینتنه، بهویژه شست پا را درگیر میکند. اگرچه ممکن است دردناک باشد، اما با آگاهی و مراقبتهای پزشکی، میتوان آن را به خوبی مدیریت کرد. برخلاف تصور عمومی، نقرس فقط مختص سالمندان نیست و افراد میانسال نیز ممکن است با آن روبهرو شوند. اما خبر خوب این است که با سبک زندگی سالم و پیگیری و درمان، زندگی راحت و بدون درد کاملاً امکانپذیر است.
نقرس چیست و چه علائمی دارد؟
نقرس (Gout) نوعی التهاب مفصل است که به دلیل تجمع کریستالهای اسید اوریک در مفاصل ایجاد میشود. این بیماری معمولاً بهطور ناگهانی بروز کرده و با درد شدید، قرمزی و تورم همراه است. مهمترین علائم این بیماری شامل:
- درد ناگهانی و شدید در مفاصل
- قرمزی و داغی مفصل
- تورم و حساسیت شدید به لمس
- محدود شدن دامنه حرکتی مفصل
علائم نقرس در مردان و زنان
این بیماری در مردان اغلب از ۳۰ سالگی آغاز میشود و در زنان پس از یائسگی.
- در مردان: نقرس اغلب در دهه ۳۰ تا ۵۰ زندگی ظاهر میشود و مفاصل پایینتنه را درگیر میکند.
- در زنان: معمولاً پس از یائسگی و بیشتر در نواحی مفاصل انگشتان پا و مچ پا دیده میشود.
علت بروز نقرس چیست؟
این بیماری در اثر افزایش بیشازحد اسید اوریک در خون (هیپراوریسمی) ایجاد میشود. این ماده، محصول نهایی تجزیه پورینها در بدن است. عواملی که باعث افزایش اسید اوریک میشوند، عبارتند از:
- مصرف بسیار گوشت قرمز
- غذاهای دریایی
- نوشیدنیهای شیرینشده با فروکتوز
- چاقی و کمتحرکی
- مصرف مشروبات الکلی
- سابقه خانوادگی بیماری نقرس
- بیماریهای زمینهای مانند دیابت، فشار خون بالا، یا نارسایی کلیوی
نقرس خفیف
در مراحل ابتدایی، این بیماری ممکن است بسیار خفیف و گاه حتی نادیده گرفته شود. در این حالت علائم اغلب بهصورت گذرا و با شدت پایین ظاهر میشوند. فرد ممکن است فقط گاهی احساس ناراحتی یا خشکی در مفاصل خاصی مانند انگشت شست پا یا زانو داشته باشد. تورم مفصل معمولاً خفیف است و اغلب پس از یک وعده غذایی سنگین یا مصرف زیاد گوشت کاهش مییابد.
علت
در نقرس خفیف، معمولاً سطح اسید اوریک کمی بالاتر از حد طبیعی است که بهصورت موقت، مثلاً پس از مصرف غذاهای پرپورین یا نوشیدنیهای شیرین ایجاد میشود. سبک زندگی ناسالم و کمآبی بدن میتواند از عوامل تشدیدکننده باشد.
درمان
- نوشیدن آب کافی
- کاهش مصرف غذاهای پرپورین
- تحرک بیشتر
- اجتناب از مصرف الکل و نوشابهها
- مصرف موقتی داروهای ضدالتهاب در صورت بروز حمله
مطالعه بیشتر: بهترین قرص برای خشکی زانو
نقرس نیمهشدید
در این مرحله، حملات نقرسی بهصورت منظمتر و با شدت بیشتر اتفاق میافتند. فرد ممکن است هر ماه یک یا چند حمله را تجربه کند. درد، قرمزی، التهاب و داغی مفصل در این مرحله بیشتر و طولانیتر می باشد. گاهی تب خفیف نیز دیده میشود.
علت
در نقرس نیمهشدید، سطح اسید اوریک بهصورت پایدار بالا میماند. رژیم غذایی نامناسب، چاقی، مصرف داروهای خاص (مانند داروهای ادرارآور) و عوامل ژنتیکی میتوانند در ایجاد نقرس نیمه شدید مؤثر باشند.
درمان
- قرص آلوپورینول
- درمان حملات با کلشیسین
- اصلاح رژیم غذایی
- کنترل وزن و دیابت
نقرس شدید
در این شدت از بیماری مفاصل متعددی درگیر می شوند و درد طولانی، التهاب مداوم، گرههای نقرسی زیر پوست (توفی)، ناتوانی در حرکت مفصل و حتی درگیری کلیهها مشاهده می شوند. حملات ممکن است همزمان در چند مفصل رخ دهند.
علت
افزایش مزمن و کنترلنشده اسید اوریک به علت درماننشدن بهموقع، سوءتغذیه، استفاده مداوم از الکل و عوامل ژنتیکی، از دلایل اصلی بروز این بیماری مزمن هستند. آسیب کلیوی و مصرف برخی داروها نیز نقش مهمی در این بیماری دارند.
درمان
- قرص فبوکسوستات،
- کنترل رژیم غذایی بسیار دقیق
- مدیریت فشارخون و دیابت
- فیزیوتراپی برای حفظ حرکت مفصلها
- جراحی در موارد خاص
مطالعه بیشتر: درمان زانو درد با ورزش
چه غذاهایی برای نقرس مضرند؟
برای کنترل این بیماری، باید از غذاهایی که سطح اسید اوریک را بالا میبرند پرهیز کرد:
- گوشت قرمز (گاو، گوسفند)
- دل و جگر، مغز
- غذاهای دریایی (میگو، ساردین، ماهی تن)
- نوشابهها و نوشیدنیهای شیرینشده با قند مصنوعی
- مشروبات الکلی بهویژه آبجو
- برنج سفید، شیره انگور، خرما (در مصرف زیاد)
آیا برنج برای نقرس ضرر دارد؟
بله، برنج سفید شاخص گلیسمی بالایی دارد و میتواند اسید اوریک را تحریک کند، اما مصرف متعادل آن اشکالی ندارد.
آیا خرما و شیره انگور برای این بیماری مضرند؟ بله، به دلیل قند بالا باید بهصورت محدود استفاده شوند.
چه غذاهایی برای نقرس خوب هستند؟
برخی از خوراکیها میتوانند به کاهش التهاب و اسید اوریک کمک کنند:
- آب فراوان (حداقل ۸ لیوان در روز)
- لبنیات کمچرب
- میوهها بهخصوص گیلاس، آلبالو، سیب
- سبزیجات با برگ سبز
- غلات سبوسدار
- قهوه (در حد اعتدال)
مطالعه بیشتر: ویتامین برای زانو درد
درمان فوری نقرس
اگر با حمله حاد این بیماری مواجه شدید، میتوانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- استراحت مطلق
- مصرف یخ برای کاهش التهاب
- نوشیدن آب زیاد برای دفع اسید اوریک
- استفاده از داروهای ضدالتهاب مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن
- داروی کلشیسین
- در موارد مزمن، مصرف داروهای کنترلکننده مانند آلوپورینول
دارو نقرس
- فبوکسوستات
- لزینوراد
- PEG-loticase
آیا نقرس خطرناک است یا باعث سرطان میشود؟
این بیماری ذاتاً بیماری خطرناکی نیست اما در صورت درماننشدن، میتواند باعث آسیب شدید به مفاصل، کلیهها و افزایش احتمال سنگ کلیه شود. هیچ شواهدی وجود ندارد که نقرس بهطور مستقیم باعث سرطان شود، اما این بیماری ممکن است در افرادی با بیماریهای مزمن زمینهای رایجتر باشد.
آیا نقرس باعث درد زانو می شود؟
نقرس میتواند باعث درد و التهاب در مفصل زانو شود. در این شرایط، استفاده از زانوبندهای زاپیامکس پیشنهاد میشود. این زانوبندها با ترکیب امواج فراصوت، پرتوهای فروسرخ و میدان مغناطیسی، به کاهش التهاب، بهبود گردش خون و تسکین درد کمک میکنند. فناوری زاپیامکس روشی غیرتهاجمی و مؤثر برای بهبود دردهای زانو، بهویژه نقرس بوده و میتواند کیفیت زندگی مبتلایان را بهبود بخشد. برای آگاهی بیشتر، نظرات درباره زانوبند زاپیامکس و عوارض زانوبند زاپیامکس را مطالعه و بررسی کنید.
سوالات متداول
آیا نقرس فقط در انگشت شست پا ایجاد میشود؟
خیر، این بیماری معمولاً در انگشت شست پا شایع است، اما میتواند سایر مفاصل مانند زانو، مچ پا و آرنج را نیز درگیر کند.
چه مدت طول میکشد تا حمله نقرس از بین برود؟
حملات این بیماری ممکن است از چند روز تا یک یا دو هفته طول بکشد. با درمان مناسب، درد و التهاب معمولاً ظرف چند روز کاهش مییابد.
آیا نقرس قابل پیشگیری است؟
بله، با پیروی از رژیم غذایی سالم، کاهش مصرف غذاهای پرپورین، کاهش وزن و مصرف داروهای پیشگیرانه میتوان از بروز حملات این بیماری جلوگیری کرد.
آیا نقرس در کودکان هم دیده میشود؟
این بیماری در کودکان نادر است، اما ممکن است در صورت وجود اختلالات ژنتیکی یا مشکلات خاص کلیوی دیده شود.
آیا نقرس میتواند باعث ناتوانی در حرکت شود؟
بله، اگر این بیماری به درستی درمان نشود، میتواند به آسیبهای دائمی مفاصل منجر شود که بر حرکت و توانایی فرد برای انجام فعالیتهای روزمره تأثیر میگذارد.
آیا زنان باردار میتوانند نقرس داشته باشند؟
بله، زنان باردار نیز ممکن است دچار این بیماری شوند، اما درمان و مدیریت این بیماری در دوران بارداری باید با دقت انجام شود تا تأثیری بر سلامت مادر و جنین نداشته باشد.
آیا نقرس و آرتریت روماتوئید یکی هستند؟
خیر، این بیماری نوعی آرتریت است که به علت تجمع اسید اوریک در مفاصل ایجاد میشود، در حالی که آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی است که سیستم ایمنی بدن به مفاصل حمله میکند.
آیا میتوان با درمان خانگی نقرس را کنترل کرد؟
درمان خانگی مانند استفاده از یخ و استراحت میتواند به کاهش درد و التهاب کمک کند، اما این بیماری نیاز به درمان دارویی و مشورت با پزشک دارد.
آیا نقرس به مفاصل آسیب دائمی میزند؟
بله، اگر این بیماری بهطور مداوم درمان نشود و حملات تکرار شوند، میتواند باعث آسیب دائمی به مفاصل و حتی ایجاد گرههای نقرسی در پوست شود.
آیا ورزش میتواند به درمان نقرس کمک کند؟
بله، ورزش منظم و با شدت متوسط مانند پیادهروی یا شنا میتواند به کاهش وزن، بهبود تحرک مفاصل و کاهش التهاب کمک کند، اما در هنگام حمله حاد این بیماری باید از فعالیتهای شدید خودداری کرد.