یک عطسه یا سرفهٔ ناگهانی گاهی می‌تواند تبدیل به تجربه‌ای دردناک برای کمر شود — شاید برایتان پیش آمده باشد که بعد از یک سرفهٔ شدید دست‌کم یک لحظه تیرِ درد در کمرتان احساس کنید. «چرا وقتی سرفه میکنم پشتم درد میگیره» سوالی است که بسیاری از ما در دل یا در گوگل از خود می‌پرسیم؛ علتش نه همیشه یک آسیب جدی، بلکه اغلب ترکیبی از فشار ناگهانی داخل شکم، ضعف یا خستگی عضلات پشت، و گاهی وجود مشکلات زمینه‌ای مثل بیرون‌زدگی دیسک یا آرتروز است.
در این مقاله آگاه طب قدم به قدم می‌رویم تا بفهمیم چه چیزهایی باعث بروز درد هنگام عطسه یا سرفه می‌شوند، کدام رفتارها یا حرکات اشتباه وضعیت را بدتر می‌کنند و چه راهکارهای ساده و عملی برای پیشگیری وجود دارد. این مقاله اطلاعات عمومی و راهنمایی‌های پیشگیرانه ارائه می‌دهد؛ اگر درد شما شدید، مداوم یا با علائم دیگری همراه است، حتماً به پزشک یا فیزیوتراپ مراجعه کنید.
وقتی عطسه یا سرفه می‌کنیم، فشار ناگهانی و شدیدی در ناحیه قفسه سینه و شکم ایجاد می‌شود که این فشار می‌تواند به ستون فقرات و عضلات کمر منتقل شود. اگر عضلات پشتی ضعیف باشند یا بدن در وضعیت نادرستی قرار گرفته باشد، این فشار ساده می‌تواند باعث بروز درد یا حتی تشدید مشکلاتی مثل دیسک یا آرتروز شود. در ادامه، به مهم‌ترین دلایل احتمالی کمردرد بعد از عطسه و سرفه می‌پردازیم.
عضلات مرکزی بدن (core) نقش نگهدارندهٔ ستون فقرات را دارند. وقتی این عضلات ضعیف شوند، هرگونه افزایش فشار — مانند عطسه یا سرفهٔ شدید — می‌تواند تعادل عضلانی را بر هم بزند و موجب کشیدگی یا اسپاسم شود. به همین دلیل، افرادی که فعالیت بدنی کمی دارند یا مدت زیادی پشت میز می‌نشینند، بیشتر در معرض این نوع درد هستند.
بسیاری از افراد هنگام عطسه یا سرفه به‌صورت ناخودآگاه بدن خود را خم می‌کنند یا کمر را به جلو می‌برند. این حرکت ناگهانی باعث می‌شود نیروی فشاری به‌جای پخش شدن در سراسر بدن، مستقیماً بر روی مهره‌های کمری متمرکز شود. عطسه در حالت ایستاده با کمر صاف یا در حالت نشسته با تکیه‌گاه مناسب می‌تواند از این فشار ناگهانی جلوگیری کند.
اگر فردی دچار بیرون‌زدگی دیسک، تنگی کانال نخاعی یا آرتروز مهره‌ها باشد، عطسه یا سرفه حتی با شدت معمولی می‌تواند درد را تحریک کند. در چنین شرایطی، افزایش فشار داخل شکمی سبب فشرده شدن عصب‌های اطراف ستون فقرات می‌شود و احساس درد یا تیر کشیدن در کمر یا حتی پاها ایجاد می‌کند. این نوع درد معمولاً با حرکت تشدید و با استراحت یا گرما کاهش می‌یابد.
گاهی علت درد ساده‌تر از آن است که فکر می‌کنیم. در اثر سرما، خستگی یا حرکات ناگهانی، ممکن است عضلات کمر دچار اسپاسم یا التهاب شوند. در این حالت عطسه یا سرفه به‌دلیل انقباض ناگهانی عضلات، درد را چند برابر می‌کند. ماساژ ملایم، گرما درمانی و استراحت کوتاه‌مدت معمولاً در چنین مواردی مؤثر است.
در مجموع، هرچند عطسه یا سرفه به‌خودی‌خود مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما وقتی با ضعف عضلانی، حرکات نادرست یا بیماری‌های زمینه‌ای همراه شود، می‌تواند آغازگر دردهای آزاردهنده‌ای در کمر باشد. در بخش بعدی، روش‌های پیشگیری از این مشکل را گام‌به‌گام بررسی خواهیم کرد.
پیشگیری از کمردرد ناشی از عطسه یا سرفه چندان دشوار نیست؛ تنها کافی است بدانید بدن شما در زمان این حرکات چگونه واکنش نشان می‌دهد و با چند تغییر ساده در سبک زندگی از فشارهای ناگهانی به ستون فقرات جلوگیری کنید. در ادامه به مهم‌ترین راهکارهای مؤثر در حفظ سلامت کمر و جلوگیری از دردهای بعد از عطسه یا سرفه می‌پردازیم.
بسیاری از افراد بدون توجه به وضعیت بدن عطسه یا سرفه می‌کنند؛ درحالی‌که همین حرکت ساده اگر به‌درستی انجام نشود، می‌تواند باعث فشار ناگهانی بر مهره‌های کمر شود. هنگام عطسه یا سرفه سعی کنید:
بدن خود را صاف نگه دارید و ناگهانی به جلو خم نشوید.
در حالت ایستاده، زانوها را کمی خم کنید تا فشار از روی کمر برداشته شود.
اگر نشسته‌اید، به پشتی صندلی تکیه دهید تا ستون فقرات در وضعیت طبیعی باقی بماند.
این نکات به ظاهر ساده می‌توانند به میزان قابل‌توجهی از بروز درد جلوگیری کنند.
تقویت عضلات مرکزی بدن (core) یکی از بهترین راه‌های پیشگیری از دردهای کمری است. حرکاتی مانند «پلانک»، «بریج» و «کشش گربه – شتر» به بهبود انعطاف و قدرت عضلات پشت و شکم کمک می‌کنند.
تمرینات کششی روزانه نیز مانع از خشکی و گرفتگی عضلات می‌شوند و در زمان عطسه یا سرفه فشار وارده بر کمر را بهتر پخش می‌کنند. حتی پنج تا ده دقیقه تمرین در روز می‌تواند تفاوت زیادی ایجاد کند.
آب‌رسانی کافی به بدن نه‌تنها برای سلامت عمومی مفید است، بلکه در سلامت دیسک‌های بین‌مهره‌ای نیز نقش دارد. این دیسک‌ها در اثر کمبود آب خشک و شکننده می‌شوند و فشارهای ناگهانی (مثل عطسه یا سرفه) را سخت‌تر تحمل می‌کنند.
از سوی دیگر، خواب کافی و در وضعیت صحیح به ترمیم عضلات و مفاصل کمک می‌کند. بهتر است هنگام خواب از تشک نسبتاً سفت و بالش با ارتفاع مناسب استفاده کنید تا ستون فقرات در راستای طبیعی خود قرار گیرد.
افرادی که به بیماری‌های ریوی یا سرفه‌های مزمن مبتلا هستند، بیشتر در معرض دردهای کمری قرار دارند، زیرا فشار تکرارشوندهٔ ناشی از سرفه می‌تواند عضلات کمر را خسته و تحریک کند. در این شرایط، درمان عامل زمینه‌ای و مصرف داروهای کنترل‌کنندهٔ سرفه تحت نظر پزشک اهمیت زیادی دارد.
همچنین بیمارانی که به‌تازگی عمل دیسک کمر انجام داده‌اند، باید هنگام سرفه از محافظ یا کمربند طبی مخصوص استفاده کنند تا از وارد شدن فشار مستقیم به ناحیه عمل جلوگیری شود. رعایت این نکته در دوره نقاهت می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از عود درد داشته باشد.
فعالیت بدنی منظم، حفظ وزن سالم و اجتناب از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت از مهم‌ترین اصول پیشگیری از کمردرد هستند. اگر کار شما پشت‌میزنشینی است، هر ۳۰ تا ۴۵ دقیقه برخیزید، کمی حرکت کنید و کشش انجام دهید. با این کار عضلات و مهره‌های کمر همیشه در جریان خون و وضعیت طبیعی باقی می‌مانند.
با رعایت همین نکات ساده و تقویت آگاهی نسبت به نحوه صحیح حرکات بدن، می‌توان از بیشتر موارد کمردرد بعد از عطسه و سرفه پیشگیری کرد. در بخش بعدی، به سراغ روش‌های خانگی و درمان‌های پزشکی می‌رویم تا اگر با وجود رعایت این نکات باز هم دچار درد شدید، بتوانید به‌درستی آن را کنترل و درمان کنید.
اگر با وجود رعایت اصول درست عطسه و مراقبت‌های روزانه، باز هم دچار درد کمر شدید، جای نگرانی نیست. در بیشتر موارد این درد موقتی است و با چند روش ساده خانگی یا درمانی قابل کنترل است. در ادامه به مؤثرترین روش‌های درمان کمردرد بعد از عطسه و سرفه می‌پردازیم.
پس از بروز درد، بهتر است برای یک تا دو روز فعالیت‌های سنگین یا حرکات خم‌و‌راست شدن شدید را کاهش دهید. البته استراحت طولانی‌مدت توصیه نمی‌شود، چون ممکن است باعث ضعف بیشتر عضلات پشت شود. چند ساعت استراحت همراه با حرکات سبک کششی کافی است تا التهاب کاهش یابد.
گرما می‌تواند جریان خون را در عضلات افزایش دهد و اسپاسم را کاهش دهد. قرار دادن حوله گرم یا کیسه آب گرم روی محل درد به‌مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، چند بار در روز، یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌های تسکین است.
ماساژ ملایم نیز به کاهش تنش عضلات و بهبود انعطاف کمک می‌کند، اما باید از فشار زیاد خودداری شود، مخصوصاً اگر درد تیرکشنده یا عصبی وجود دارد.
در صورتی که درد ادامه‌دار یا آزاردهنده است، پزشک ممکن است داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا دیکلوفناک را برای چند روز تجویز کند. این داروها به کاهش التهاب و تسکین درد کمک می‌کنند. البته مصرف خودسرانه و طولانی‌مدت داروها توصیه نمی‌شود و باید با نظر پزشک انجام شود.
پس از کاهش التهاب اولیه، انجام حرکات کششی آرام برای عضلات پشت، همسترینگ و شکم می‌تواند از سفت شدن و گرفتگی عضلات جلوگیری کند. این تمرینات باید با احتیاط انجام شوند و در صورت تشدید درد متوقف شوند. فیزیوتراپ می‌تواند حرکات مخصوصی را متناسب با وضعیت شما آموزش دهد.
اگر کمردرد شما به‌ویژه پس از عطسه، سرفه یا حرکات ناگهانی تکرار می‌شود، استفاده از کمربند پلاتینر از برند زایسترونیک آلمان می‌تواند گزینه‌ای مؤثر و غیرتهاجمی باشد. این کمربند با بهره‌گیری از فناوری پلاتینر تراپی، به‌صورت ترکیبی از گرما، ارتعاش ملایم و تحریک الکترومغناطیسی عمل می‌کند تا:
گردش خون در ناحیه کمری را افزایش دهد،
اسپاسم عضلات را کاهش دهد،
و به بازسازی طبیعی بافت‌های آسیب‌دیده کمک کند.
پلاتینر تراپی به‌ویژه برای افرادی که از اسپاسم‌های مکرر، دیسک خفیف یا دردهای عصبی پس از عطسه رنج می‌برند، گزینه‌ای مطمئن و راحت است.
نمایندگی رسمی فروش این محصول در ایران، آگاه‌طب است که مدل‌های مختلف کمربند پلاتینر را با گارانتی اصالت و مشاوره تخصصی عرضه می‌کند.
اگر درد شما بیش از چند روز طول کشید، با بی‌حسی یا تیرکشیدن به پاها همراه بود، یا پس از جراحی کمر رخ داد، باید حتماً به پزشک مراجعه کنید. ممکن است علت، فتق دیسک یا التهاب عصب سیاتیک باشد که نیاز به بررسی تخصصی دارد.
عطسه و سرفه حرکات طبیعی بدن هستند، اما زمانی که عضلات ضعیف یا ستون فقرات حساس باشد، همین حرکات ساده می‌توانند منجر به درد شوند. رعایت وضعیت صحیح بدن هنگام عطسه، انجام تمرینات روزانه، خواب کافی و استفاده از ابزارهای حمایتی مثل کمربند پلاتینر می‌تواند به‌راحتی از بروز یا تکرار درد جلوگیری کند.
اگر درد شما مداوم یا شدید است، درمان خانگی را به تعویق نیندازید و با پزشک یا فیزیوتراپ مشورت کنید. پیشگیری همیشه آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر از درمان است.
زیرا سرفه باعث افزایش فشار درون شکم و قفسه سینه می‌شود که به عضلات و مهره‌های کمر منتقل شده و ممکن است باعث تحریک یا کشیدگی آن‌ها شود.
خیر، عطسه به‌تنهایی باعث دیسک کمر نمی‌شود، اما اگر فرد از قبل بیرون‌زدگی دیسک داشته باشد، عطسهٔ شدید می‌تواند درد را تشدید کند یا فشار بیشتری بر دیسک وارد نماید.
صاف نگه داشتن ستون فقرات، خم نکردن ناگهانی بدن و تقویت عضلات مرکزی بدن بهترین راهکارها هستند.
اگر درد بیش از سه روز طول کشید، به پاها تیر کشید، یا با بی‌حسی و ضعف همراه بود، باید به پزشک مراجعه کنید.
بله، کمربند پلاتینر با کمک گرما و امواج مغناطیسی به کاهش اسپاسم و بهبود گردش خون کمک می‌کند و یکی از مؤثرترین روش‌های حمایتی برای کاهش درد و پیشگیری از عود آن است.
