علائم دیسک کمر؛ ۷ هشداری که نباید از آن غفلت کرد

علائم دیسک کمر را بیشتر از هر جای دیگری در بدن در پاها و اندام‌های تحتانی می‌توان مشاهده کرد. قسمت پایین کمر و بخصوص پاها حجم زیادی از عصب را در خود دارند که این اعصاب کمک می‌کنند عملکرد حرکتی پاها در حد بالایی باشد تا بتواند وزن بدن را به دوش بکشند. هر کدام از این رشته‌های عصبی بنا به هر دلیل تحت فشار قرار گیرند عملکرد حرکتی پاها با اختلال روبرو می‌گردد. سیستم عصبی پاها که مختل شود، بیمار درد شدیدی در ناحیه کمر و پاهای خود تجربه خواهد کرد. یکی از دلایل رایجی که بر رشته‌های عصبی فشار وارد می‌کند فتق یا بیرون زدگی دیسک کمر است. این عارضه کانال نخاعی را تنگ و به همین دلیل اعصاب حسی و حرکتی تحت فشار قرار می‌گیرد و در نهایت علائم دیسک کمر خود را نشان می‌دهد.

علائم انواع دیسک کمر

دیسک کمر با توجه به مرحله و آسیب، علائم متفاوتی را نشان می دهد. بخش عمده دیسک به عنوان یک ماده ژله ای بین مهره های کمری از آب تشکیل داده است. با افزایش سن دیسک های بین مهره ای آب خود را از دست می دهند و پارگی های ریزی در دیسک بوجود می آید. دیسک ۴ نوع برآمدگی، فتق، پارگی و جداشدگی تقسیم می شود. هر کدام از این مراحل علائم خود را دارند در مراحل اولیه این آسیب دردی وجود ندارد و گاها درد بسیار خفیف است، اما در مراحل پیشرفته ممکن است که درد شدید و همراه با بی حسی و گزگز در ناحیه پا همراه باشد.

علائم دیسک خفیف – برآمدگی دیسک

هنگامی که بخش ژله ای دیسک از داخل به بیرون به علت فشار مایل میشود، یک برآمدگی کوچک در دیواره دیسک تشکیل می شود. این نوع دیسک گاها بدون درد است اما  ممکن است که با درد بسیار خفیفی هنگام خم شدن یا حرکت همراه باشد. بیرون زدگی دیسک در این نوع شدت قالبا با استفاده از کمربند های پلاتینر کاملا درمان پذیر است.

درد خفیف هنگام حرکت کردن

کسانی که مبتلا به فتق دیسک هستند و از درد رنج می‌برند در حالت سکون اغلب دردی ندارند اما با حرکت رد پای دیسک خود را نشان می‌دهد. درد پس از حرکت در فاصله کوتاهی انفجاری می‌شودف به گونه‌ای که نمی‌توان حرکت کرد و فرد در جای خود قفل می‌شود. در این حالت اگر عطسه یا جهش ناگهانی موجب ایجاد درد در کمر  یا پاها شود بهتر است که برای درمان به پزشک متخصص مراجعه کرد. متاسفانه کسانی که به پارگی دیسک مبتلا می‌شوند، هنگام نشستن یا خندیدن، دردهای شدیدی را تجربه می‌کنند.

اسپاسم عضلانی

عضلات پس از آسیب نخاع سعی در حفظ ثبات و تعادل را در نخاع دارند. هنگامی که این آسیب رخ می دهد،  انقباضات غیر ارادی در کمر ایجاد می شود. همچنین نخاع آسیب دیده با افزایش ترشح گلوتامات از پایانه های عصبی همراه است که وجب کرامپ های عضلانی می شود.

علائم دیسک نیمه شدید – فتق دیسک

در شدت نوع ۲ دیسک کمر، پارگی های ریزی در بخش داخلی دیسک رخ می دهد و مواد ژله ای مانند دیسک به دیوار دیسک فشار وارد آورده و از قسمت پارگی های ریز کمی به دیواره فشار وارد می کنند. اما همچنان ظاهر دیسک سالم است، اما برآمدگی محسوسی قابل مشاهده می باشد. علائم این نوع دیسک شامل درد شدید و گزگز در پا می باشد.

درد در باسن

اغلب افراد که به دیسک کمر مبتلا هستند قبل از اینکه در ناحیه کمر نشانه‌ای از درد داشته باشند متوجه درد در ران و پاهای خود می‌شوند. اغلب این دو را می‌توان با هم تجربه کرد ولی درد ساق پا به مراتب شدیدتر خواهد بود. اگر درد در امتداد عصب سیاتیک جریان داشته باشد باید نظر پزشک را جویا شد. امکان دارد فرد از رادیکولوپاتی یا سیاتیک رنج ببرد و پزشک این موضوع را به درستی تشخیص می‌دهد.

برای نحوه درمان سیاتیک در منزل این مقاله را مطالعه کنید:

• درمان خانگی سیاتیک
• برای درد سیاتیک چه بخوریم؟

درد متغیر در اندام بدن

یکی از شاخصه‌های دیگر ابتلا به دیسک کمر تابش درد از یک اندام به اندم دیگر است. برای مثال امکان دارد بیمار یک هفته در پایین کمر و هفته دیگر در پشت ران درد تیزی را تجربه کند. اگر فردی با چنین چیزی روبرو شد بخصوص در یک طرف بدن خود آن را تجربه کرد باید این گمان را داشته باشد که دچار فتق دیسک شده است. همچنین اگر درد به اطراف باسن، ساق پا و انگشتان پا تابش کند امکان ابتلا به فتق دیسک دور از ذهن نیست. چون این موارد به طور قطع از علائم دیسک کمر به حساب می‌آیند.

سیاتیک

هنگامی که فتق دیسک به اعصابی که به پا عصب رسانی می کند مورد آسیب قرار می گیرد، با احساس درد در پا همراه هستند. فتق دیسک موجب ایجاد محیطی التهابی در ناحیه نخاع شده و این امر در نهایت خود را با درد در یک پا و یا در هر دو پا نشان می دهد.

سوزن سوزن شدن پا

اگر در پشت یا پاها درد شدید اشکار شد به احتمال زیاد ناشی از آسیب به تارهای عصبی است. هنگامی‌که درد از نوع سوزن‌سوزن شدن الکتریکی یا سوراخ شدن شدید باشد، باید سریعا تحرک و فعالیت خود را متوقف یا به حداقل رساند و خود را به پزشک معرفی کنید تا مراحل تشخیص فتق دیسک را شروع کند. چون امکان دارد علائم دیسک کمر عصبی باشد.

بی حسی

زمان که فتق در دیسک مهره های کمری L5 و S1 رخ می دهد، خود را عموما با بی حسی در پا نشان می دهد. فشار فتق دیسک بین نخاع در این بخش موجب تخریب دپولاریزاسیون عصبی شده و انتقال اطلاعات حسی به مغز مختل می شود. همچنین با التهاب بیش از حدی که در این ناحیه کمری رخ داده، فعالیت کانال های سدیمی در سلول عصبی که در انتقال اطلاعات نقش دارند، تخریب می شود.

علائم دیسک شدید – پارگی دیسک

زمانی که فشار به دیسک آنقدر زیاد می شود و دیسک فرسوده و تخریب شده است، پارگی های ریز دیسک، شدید تر شده و مواد ژله ای مانند دیسک بیرون می ریزد. در این حالت فشار بسیار زیادی به طناب نخاعی وارد می شود و درد شدیدی را بیمار گزارش می دهد. این درد ممکن است که با ضعف در پا و یا بی اختیاری ادرار نیز باشد.

افتادگی پا

افتادگی پا را باید از شاخص‌ترین نشانه‌ها و علائم دیسک کمر به حساب آورد و در واقع امضایی برای ابتلا به دیسک کمر است. اگر فردی حین راه‌رفتن به طور ناگهانی برای بلندکردن پای خود دچار مشکل شود، یعنی باید گفت که از افتادگی پا رنج می‌برد. این نشانه دیسک کمر با مشکلات ایستادن روی توپ‌های پا خود را بیشتر نشان می‌دهد.

ضعف شدید در پا

پس از پارگی دیسک، هنگامی که مواد داخل آن در مهره های کمری L5 و S1 بیرون بریزد می تواند خود را با ضعف شدید در عضلات نشان بدهد. این فشار علاوه بر ایجاد بی حسی با کاهش شدید کنترل پا مانند بلند کردن یا حرکت دادن آن همراه است. این شدت از آسیب موجب می شود که سیناپس ها به انتقال دهنده های عصبی که موجب انقباض عضلانی می شوند، پاسخی ندهند.

از دست رفتن کنترل مثانه

دسته ای از ریشه های عصبی در انتهای پایینی نخاع که اطلاعات ناحیه مثانه و ارگان های جنسی را به مغز مخابره می کنند، هنگامی که دیسک فشار بیش از حدی را به طناب نخاعی وارد کند، از بین می روند. این امر موجب می شود که شروع ادرار زمان بر شده یا کنترل ارادی بر روی مثانه از بین برود. این امر می تواند با احتباس ادرار و مثانه و عفونت مجاری ادراری همراه باشد.

علائم دیسک خیلی شدید – نشت دیسک

اگر دیسک نوع ۳ درمان نشود، این خطر وجود دارد که تکه های بیرون زده دیسک جدا شده و در طول نخاع آزادانه به گردش در بیایند. در این شرایط درمان دیسک کمر بسیار دشوار و پیچیده می شود. از دست دادن کامل پا یا اندام های جنسی از علائم دیسک کمر در این نوع شدت است.

از دست رفتن کنترل پا

فشار بر روی طناب نخاعی در ناحیه مهره کمری L5 یا بر روی اعصاب خارج شده از این ناحیه، به دلیل پارگی دیسک یا فشار ناشی از تیکه های دیسک با از دست رفتن کنترل پا همراه است. این امر موجب کاهش انتقال سیگنال های حرکتی و کنترل بر روی پا می شود.

اختلال عملکرد جنسی

فشار دیسک یا تیکه های جدا شده از آن بر روی ناحیه، S2 تا S4 در بخش خاجی با کاهش عملکرد اندام های جنسی همراه است. این امر می تواند با از دست رفتن نعوظ در آقایان و یا حس واژینال در بانوان همراه باشد. پس از آسیب نیتریک اکساید و استیل کولین که هر دو در نعوظ نقش دارند، کاهش پیدا می کنند. همچنین التهاب ایجاد شده ناشی از این آسیب می تواند با کاهش برانگیختگی جنسی در بانوان همراه باشد.

یکی از عوامل مهم دیگری که موجب ایجاد کمردرد در بانوان می شود، کمردرد پریودی است، که لازم است توجه ویژه ای به این مورد نیز شود.

برای درمان انواع دیسک کمر پیشنهاد می شود که این مقاله را مطالعه کنید:

• ۸ درمان دیسک کمر در منزل

فرق بین بیرون زدگی و پارگی دیسک کمر

بیرون زدگی دیسک، مراحل ابتدایی دیسک کمر است که در آن پارگی های دیسک بسیار ریز و مویرگی است و معمولا با تمرینات ورزشی و بستن کمربند های UIC درمان می شود. اما هنگامی که آسیب به مراحل پیشرفته خود می رسد، پارگی های موبرگی بزرگتر شده و به پارگی های بزرگتری تبدیل می شوند. در این شدت بخش ژله ای مانند دیسک کاملا بیرون زده و فشار مکانیکی شدید را به طناب نخاعی وارد می کند. درمان این شدت از پارگی بسیار پیچیده است و نیاز به جراحی برای جدا کردن بخش آسیب دیده دیسک دارد.

فرق بین فتق دیسک و برآمدگی دیسک

در شدت های بسیار کم دیسک کمر، بخش ژله ای داخل دیسک به دیواره های دیسک فشار آورده و به بیرون متمایل می شود. این نوع شدت از دیسک کمر به راحتی درمان پذیر است و با استراحت و بستن کمربند های با تکنولوژی الکترونیکی بسیار سریع درمان می شود. اما زمانی که دیسک های بین مهره ای آب خود را از دست داده و فشار بیشتری به آن ها وارد شود پارگی های مویرگی در آن ها رخ می دهد که ماده ژله ای تمایل بیشتری به بیرون زدن دارد. در این شدت گرچه مواد داخل دیسک کاملا بیرون نریخته است، اما در فتق دیسک فشار بر روی طناب نخاعی بسیار شدیدتر شده و با درد و التهاب همراه است.

 

سوالات متداول

آیا پا درد از علائم دیسک کمراست یا سیاتیک؟

ضعف و بی‌حسی شدید در پاها، درد در باسن، کهیر در پاها و پشت ساق پا از علل شایع فتق دیسک کمر به شمار می‌آید. اما اگر درد در یکی از پاها باشد احتمال زیاد درد ناشی ازسیاتیک است.

علائم دیسک کمر چگونه از بین می‌روند؟

راه‌ها متعددی برای مدیریت درد ناشی از فتق دیسک وجود دارد و جراحی معمولا آخرین گزینه است. کمربند پلاتینر، دارو، کرایوتراپی و کایروپراکتیک علائم دیسک کمر را تا حد زیادی کاهش می‌دهند. فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی مختص فتق دیسک نیز در بهبود درد دیسک تاثیر قابل توجهی دارند. در صورتی که این روش‌ها جوابگو نباشند، روش‌های تهاجمی‌تر مانند تزریق، جراحی لیزر و جراحی باز گزینه‌های درمانی هستند که باید به کمک آن‌ها علائم دیسک کمر را در پاها برطرف کرد.

برای آشنایی بیشتر با نحوه انجام تمرینات ورزشی برای از بین بردن دیسک کمر این مقاله را برای مطالعه توصیه می کنیم.

• ورزش برای تنگی کانال نخاعی

چه زمانی فتق دیسک کمر منجر به بی حسی و درد در بالای پا می‌شود؟

بیرون زدگی دیسک مهره L چهار و L پنج، موجب ایجاد ضعف در امتداد انگشت شست و مچ پا می‌شود و حرکت پاشنه به انگشت پا حین راه‌رفتن را مختل خواهد کرد. درصورت مشکل در دیسک بین این دو مهره  بی‌حسی و درد معمولا در بالای پا به وجود می‌آید.