درد در ناحیه کمر سمت چپ و بالای لگن یکی از شکایات شایع در میان زنان است. این درد می‌تواند از احساس سنگینی خفیف گرفته تا تیر کشیدن عمیق در ناحیه پایین کمر و پهلو متغیر باشد. بسیاری از زنان ممکن است آن را به خستگی یا نشستن طولانی نسبت دهند، اما در واقع این درد می‌تواند نشانه‌ای از تغییرات طبیعی هورمونی، اختلالات تخمدان، التهاب لگن یا حتی بیماری‌های سیستم ادراری باشد.
شناخت علت دقیق این درد به خانم‌ها کمک می‌کند تا با نگرانی کمتر و آگاهی بیشتر به سلامت خود توجه کنند و در صورت نیاز، در زمان مناسب به پزشک مراجعه نمایند.
درد کمر سمت چپ بالای لگن، در واقع ناحیه‌ای بین مهره‌های کمری پایین و بخش فوقانی لگن را درگیر می‌کند. این ناحیه از بدن، محل عبور اعصاب و عضلات مهمی است که با اندام‌های لگنی از جمله رحم، تخمدان چپ و لوله فالوپ چپ در ارتباط هستند.
از آن‌جا که در بدن زنان این اندام‌ها تحت تأثیر مستقیم تغییرات هورمونی قرار دارند، هرگونه التهاب، تورم یا تغییر در عملکردشان می‌تواند باعث انتقال درد به این ناحیه شود. به عنوان مثال، کیست تخمدان چپ یا التهاب در رحم ممکن است در ظاهر به‌صورت درد مبهم در پشت و پهلوی چپ احساس شود.
علاوه بر اندام‌های داخلی، عضلات کف لگن و کمری نیز نقش مهمی در ایجاد یا تشدید این درد دارند. ضعف یا گرفتگی عضلات لگنی به‌ویژه در دوران قاعدگی، بارداری یا یائسگی می‌تواند فشار مضاعفی بر ستون فقرات وارد کرده و درد را تشدید کند.
کیست‌های تخمدان معمولاً توده‌های پر از مایع هستند که روی سطح یکی از تخمدان‌ها شکل می‌گیرند. در بیشتر موارد، این کیست‌ها بی‌خطر و موقتی‌اند، اما اگر رشد زیادی داشته باشند یا پاره شوند، می‌توانند درد شدیدی در سمت چپ پایین کمر و بالای لگن ایجاد کنند.
درد ناشی از کیست تخمدان معمولاً در زمان تخمک‌گذاری یا درست قبل از پریودی تشدید می‌شود و ممکن است با نفخ، تهوع یا احساس سنگینی در شکم همراه باشد. در چنین شرایطی، مراجعه به پزشک و انجام سونوگرافی برای بررسی اندازه و نوع کیست ضروری است.
فیبروئیدها توده‌های غیرسرطانی هستند که در دیواره رحم رشد می‌کنند و در زنان ۳۰ تا ۵۰ ساله شایع‌ترند. این توده‌ها در صورت بزرگ شدن می‌توانند به اندام‌های مجاور مانند مثانه یا روده فشار آورده و باعث درد در ناحیه پایین کمر و لگن شوند.
در برخی زنان، درد ناشی از فیبروئیدها بیشتر در سمت چپ یا راست احساس می‌شود و ممکن است با خونریزی‌های شدید قاعدگی یا احساس پری شکمی همراه باشد. درمان فیبروئید رحم بسته به اندازه و محل آن می‌تواند از داروهای تنظیم هورمونی تا جراحی متفاوت باشد.
التهاب لگن یا PID نوعی عفونت باکتریایی است که معمولاً از طریق دستگاه تناسلی تحتانی (واژن یا دهانه رحم) به اندام‌های درونی مانند رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ گسترش می‌یابد.
این عفونت می‌تواند باعث درد مداوم در پایین شکم و کمر، تب، ترشحات غیرطبیعی یا درد در هنگام رابطه جنسی شود. اگر التهاب لگن درمان نشود، ممکن است به بافت‌های تخمدان آسیب برساند و حتی در آینده باعث نازایی شود. درمان معمولاً شامل آنتی‌بیوتیک و استراحت کافی است.
بعضی از زنان در میانه سیکل قاعدگی، یعنی در زمان تخمک‌گذاری، احساس درد خفیف یا متوسط در یک سمت از پایین شکم دارند. اگر تخمدان چپ در آن چرخه فعال باشد، این درد در سمت چپ لگن و کمر احساس می‌شود.
درد تخمک‌گذاری معمولاً کوتاه‌مدت (چند ساعت تا یک روز) است و با گرما، نوشیدن مایعات زیاد و استراحت برطرف می‌شود. اگر این درد شدید یا همراه با تهوع و تب باشد، لازم است علل دیگر نیز بررسی شوند.
عفونت ادراری به‌ویژه در زنان شایع است، زیرا مجرای ادراری کوتاه‌تر و نزدیک به واژن و مقعد قرار دارد. اگر عفونت از مثانه به سمت کلیه‌ها پیشرفت کند، می‌تواند درد شدیدی در ناحیه پهلوی چپ و پایین کمر ایجاد کند.
علائم دیگر شامل سوزش هنگام ادرار، تکرر ادرار، بوی بد ادرار و احساس خستگی است. در صورت مشاهده این علائم، مراجعه سریع به پزشک برای تجویز آنتی‌بیوتیک و پیشگیری از عفونت کلیه ضروری است.
درد در ناحیه کمر و لگن در دوران بارداری یکی از شکایات شایع در میان خانم‌هاست. این درد معمولاً در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری شدت می‌گیرد و می‌تواند ناشی از تغییرات فیزیولوژیک، کشش عضلات و فشار رحم در حال رشد بر ساختارهای لگنی باشد. در بسیاری از موارد، درد سمت چپ لگن در بارداری موقتی است و با استراحت یا اصلاح وضعیت بدن کاهش می‌یابد، اما گاهی می‌تواند نشانه‌ای از فشار بیش‌ازحد یا التهاب مفاصل لگنی باشد.
افزایش حجم رحم و رشد جنین موجب می‌شود رباط‌ها و عضلاتی که لگن و ستون فقرات را پشتیبانی می‌کنند، دچار کشش شوند. اگر جنین در موقعیتی قرار گیرد که فشار بیشتری به سمت چپ لگن وارد کند، درد ممکن است به همان سمت منتقل شود.
همچنین تغییر مرکز ثقل بدن و افزایش ترشح هورمون “ریلاکسین” (Relaxin) که باعث شل شدن مفاصل لگن می‌شود، می‌تواند درد را در ناحیه پایین کمر و لگن تشدید کند. این درد معمولاً با فعالیت زیاد یا ایستادن طولانی بدتر می‌شود.
در دوران بارداری، بدن برای آماده شدن جهت زایمان، تغییرات قابل‌توجهی را در ناحیه لگن تجربه می‌کند. مفاصل ساکروایلیاک (بین لگن و ستون فقرات) نرم‌تر و انعطاف‌پذیرتر می‌شوند تا امکان گسترش لگن در هنگام زایمان فراهم شود.
اگرچه این فرآیند طبیعی است، اما همین افزایش انعطاف‌پذیری می‌تواند باعث بی‌ثباتی نسبی مفاصل و در نتیجه درد در سمت چپ یا راست لگن شود. حفظ وضعیت بدنی درست، استفاده از بالش‌های حمایتی در هنگام خواب، و تمرینات سبک مخصوص بارداری می‌توانند در کاهش این درد مؤثر باشند.
با ورود به دوران یائسگی، سطح استروژن در بدن زنان کاهش می‌یابد و این موضوع مستقیماً بر سلامت عضلات، رباط‌ها و مفاصل تأثیر می‌گذارد. یکی از پیامدهای این تغییر، ضعف عضلات کف لگن است که می‌تواند منجر به احساس درد، فشار یا سنگینی در ناحیه پایین کمر و لگن شود.
کاهش تراکم استخوان‌ها نیز از دیگر عوارض شایع این دوران است که ممکن است باعث حساسیت بیشتر مفاصل کمری و دردهای مزمن در اطراف لگن شود. انجام تمرینات تقویتی، مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D و مراجعه منظم به پزشک برای بررسی سلامت استخوان‌ها توصیه می‌شود.
هورمون استروژن نقش حیاتی در حفظ بافت عضلانی و انعطاف‌پذیری رباط‌های لگن دارد. با کاهش آن در دوران یائسگی، عضلات این ناحیه تحلیل می‌روند و در نتیجه لگن توان تحمل فشار و حفظ تعادل خود را از دست می‌دهد. این امر می‌تواند باعث درد در نواحی پایین کمر و حتی انتقال درد به پاها شود. تمرینات کف لگن (Kegel) و فیزیوتراپی تخصصی زنان در تقویت این عضلات بسیار مؤثر هستند.
بسیاری از زنان چند روز پیش از شروع قاعدگی دچار درد در سمت چپ یا راست لگن می‌شوند. این درد معمولاً به علت نوسانات هورمونی و انقباضات رحم برای آماده‌سازی جهت قاعدگی رخ می‌دهد. افزایش پروستاگلاندین‌ها (مواد شیمیایی مسئول انقباض رحم) می‌تواند باعث درد در ناحیه کمر و لگن شود.
این نوع درد معمولاً طبیعی و موقتی است و با استفاده از کمپرس گرم، مصرف مایعات زیاد و استراحت کاهش می‌یابد. در صورت شدت غیرطبیعی یا تداوم درد، لازم است احتمال وجود کیست یا فیبروئید بررسی شود.
درد کمر سمت چپ بالای لگن معمولاً با معاینه بالینی و شرح حال دقیق قابل بررسی است، اما در برخی موارد نیاز به بررسی‌های تصویربرداری وجود دارد. در شرایط زیر مراجعه به پزشک و انجام سونوگرافی یا MRI ضروری است:
در بسیاری از موارد، درد کمر سمت چپ و لگن در زنان با روش‌های خانگی درمان کمر درد به سادگی و ایمن قابل کنترل است. استفاده از کمپرس گرم روی ناحیه درد، استراحت کافی، انجام تمرینات کششی سبک لگنی و نوشیدن مایعات زیاد می‌تواند به کاهش التهاب و اسپاسم عضلات کمک کند. رژیم غذایی ضدالتهاب شامل میوه‌های تازه، سبزیجات سبز، ماهی‌های چرب و روغن زیتون نیز به کاهش دردهای هورمونی و عضلانی کمک می‌کند. ماساژ ملایم پایین کمر با روغن گرم یا استفاده از بالش بین زانوها هنگام خواب به کاهش فشار لگنی به‌ویژه در بارداری مؤثر است.
اما در مواردی که علت درد، عفونت لگن، فیبروئید رحم یا کیست تخمدان باشد، درمان‌های پزشکی ضروری است. پزشک ممکن است داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (مثل ایبوپروفن)، آنتی‌بیوتیک‌ها (برای التهاب یا عفونت لگن)، یا درمان‌های هورمونی را برای تنظیم سیکل قاعدگی تجویز کند. در شرایط مزمن، فیزیوتراپی تخصصی لگن یا تزریق داروهای موضعی نیز ممکن است به بهبود حرکت و کاهش درد کمک کند. تشخیص دقیق علت درد مهم‌ترین گام برای انتخاب درمان درست است.
در کنار درمان‌های دارویی و فیزیوتراپی، استفاده از کمربند پلاتینر برند زایسترونیک آلمان می‌تواند راهکاری مؤثر و غیرتهاجمی برای تسکین دردهای ناحیه کمر و لگن در بانوان باشد. پلاتینر تراپی با بهره‌گیری از فناوری UIC، ترکیبی از گرمای عمیق، ارتعاش کنترل‌شده و میدان مغناطیسی را به ناحیه درد منتقل می‌کند تا جریان خون موضعی افزایش یافته و التهاب عضلات کاهش یابد.
به‌ویژه برای خانم‌های باردار، مبتلا به آرتروز یا دچار دردهای لگنی ناشی از تغییرات هورمونی، کمربند پلاتینر گزینه‌ای امن و کاربردی است که می‌تواند در منزل مورد استفاده قرار گیرد. نمایندگی رسمی آگاه‌طب در ایران عرضه‌کننده‌ی این کمربند بوده و مشاوره‌ی تخصصی برای انتخاب و استفاده صحیح از آن را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. استفاده منظم از کمربند پلاتینر نه‌تنها به کاهش درد کمک می‌کند، بلکه از تشدید فشار روی عضلات لگنی نیز پیشگیری می‌کند.
پیشگیری از دردهای لگنی در زنان نیازمند توجه مداوم به سلامت عمومی، هورمونی و عضلانی بدن است. انجام چکاپ‌های منظم زنان، سونوگرافی سالانه از رحم و تخمدان‌ها، رعایت بهداشت جنسی و درمان سریع عفونت‌ها از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه محسوب می‌شوند. همچنین ورزش‌های سبک مانند یوگا، پیلاتس و تمرینات کف لگن (Kegel) نقش مهمی در تقویت عضلات نگهدارنده لگن دارند و از بروز دردهای دوره‌ای پیشگیری می‌کنند.
در کنار این موارد، توجه به سبک زندگی سالم شامل خواب کافی، مصرف مواد غذایی غنی از آهن و منیزیم، نوشیدن آب فراوان و پرهیز از پوشیدن لباس‌های تنگ نیز اهمیت دارد. استفاده از کمپرس گرم در روزهای قبل از پریودی، مدیریت استرس و حفظ وزن ایده‌آل بدن، به کاهش دردهای مرتبط با سیکل قاعدگی و یائسگی کمک می‌کند. در نهایت، هر زنی باید بدن خود را بشناسد و به نشانه‌های غیرعادی مانند دردهای تکرارشونده یا خونریزی‌های نامعمول بی‌تفاوت نباشد.
خیر. گاهی این درد ناشی از تغییرات طبیعی هورمونی، وضعیت بدنی نادرست یا خستگی عضلانی است. اما در صورت تداوم بیش از دو هفته یا همراهی با علائم دیگر، بررسی پزشکی لازم است.
اگر درد با تب، خونریزی یا کاهش حرکات جنین همراه شد، باید فوراً به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید. دردهای خفیف و گذرا معمولاً طبیعی هستند.
در صورت انتخاب حرکات سبک و صحیح، ورزش نه‌تنها درد را تشدید نمی‌کند بلکه به بهبود جریان خون و تقویت عضلات لگن کمک می‌کند. تمرینات کف لگن و کشش ملایم مناسب‌ترین گزینه‌ها هستند.
بله. این کمربند با افزایش گردش خون و کاهش التهاب، می‌تواند به تسکین دردهای عضلانی و مفصلی در زنان یائسه کمک کند.
در موارد خفیف، بله. اما اگر علت درد کیست تخمدان، التهاب لگن یا فیبروئید رحم باشد، درمان دارویی یا پزشکی ضروری است.
